Claudine Simon & Vivien Trelcat - Labo Pianomachine

De piano is een instrument van grenzeloze mogelijkheden; van technologische ingrepen tot de piano préparé, voor hedendaags werk en improvisaties, … De piano ontrafeld is een dag gewijd aan deze oneindig muzikale avonturen met drie zeldzame en “ongehoorde” concerten en conferenties.

Tussen nieuwe lutherie (instrumentenbouw) en een organische benadering van het instrument creëerde het experimentele duo Claudine Simon en Vivien Trelcat het elektronisch en akoestisch, transdisciplinair en hybride project Pianomachine.

GMEM — Centre national de création musical (Uitvoerend producent)

GESPREK MET CLAUDINE SIMON

- Kunt u ons uw project Pianomachine voorstellen ?
Pianomachine is een klankcreatievoorstelling in de vorm van een gechoreografeerde solo, met teksten en een scenografie. Ik word geconfronteerd met een instrument dat is uitgebreid met elektromechanische prothesen, een hele reeks machines in de piano en het potentieel ervan vertienvoudigen. De piano wordt geactiveerd door solenoïden (robots) die de snaren aantikken, aanwrijven of prikkelen. De piano begint ook te spreken, te reageren, bijna te dansen in een zeer techno-achtige scène.
In de voorstelling is er ook een hele dramaturgie die de relatie tussen de muzikant en zijn instrument ensceneert, de relaties van kracht, spanning en verlangen die de kern vormen van de relatie, allemaal in een soort visuele vertelling.
In het kader van het Ars Musica festival treed ik als duo op met Vivien Trelcat, die het hele computer- en elektronische gedeelte van het project heeft ontwikkeld en die de machines bespeelt. We vormen vier handen: een piano performer en een machine performer. We stellen het project voor en delen enkele geluidsfragmenten, muziekmomenten.

- Hoe bent u tot zo'n experiment gekomen dat muziek in de richting van andere kunstvormen doet gaan, zoals technologieën of filosofie?
Ik heb een heel klassieke opleiding tot pianiste gehad, ik volgde pianoles aan het CNSMD de Paris, ik speelde solorepertoire voor kamermuziek. Tegelijkertijd heb ik steeds naar een persoonlijkere weg gezocht, via de improvisatie, het muziektheater, met ontmoetingen zoals die met Alain Savouret (die de klas “Improvisation générative” aan het CNSMDP heeft opgericht) die heel belangrijk voor mij was.
Sinds enkele jaren maak ik voorstellingen waarin sprake is van een hybridisering van artistieke gebieden, waarin muziek wordt gevoed door filosofie of andere kunstvormen of media, zoals dans. Ik ontwikkel ook een geïmproviseerde praktijk rond de prepared piano, op zoek naar nieuwe klankkleuren, een nieuw gebaar waardoor ik het instrument met mijn hele lichaam bespeel. Het idee om machines aan de piano toe te voegen kwam als vanzelf, als om dit onderzoek te verlengen en te verrijken.

- Is het improvisatie of geschreven muziek… Welk repertoire speelt u zoal ?
Alle muziek is geïmproviseerd, ze maakt deel uit van het dramaturgisch kader van de voorstelling, maar ze krijgt vorm en wordt opgebouwd in het moment. In de voorstelling maak ik enkele toespelingen op het repertoire, met citaten van Fauré en Ravel, die ingrijpen als flarden piano-herinneringen.
Als duo is de muziek volledig vrij, niets is vooraf bepaald, gepland. Het geluid van de piano wordt in real time voorbereid en getransformeerd en vervolgens in quadrafonie uitgezonden. Het idee is te spelen met de grenzen tussen akoestisch en elektroakoestisch, te zoeken naar voorwendselen tussen deze twee werelden, en verwarring te zaaien zodat je soms niet weet wie er speelt!

- Ars Musica 2022 heeft wetenschap als thema. Welke dimensie van uw onderzoek past daar volgens u het beste bij?
Ik ben dit project voor een nieuw pianosnaarinstrument in 2019 begonnen met ingenieursstudenten van INSA Lyon die prototypes hebben ontworpen. Deze fase van zes maanden was de gelegenheid voor een bevoorrechte en vruchtbare uitwisseling tussen de wetenschappelijke en de artistieke wereld. De ingenieurs hadden een piano gestript in hun onderzoeks- en ontwerpkamer zodat ze tests en berekeningen konden uitvoeren. Ik kwam regelmatig het werk in uitvoering observeren en met hen van gedachten wisselen. Het was het Sonopopée-collectief, een groep muzikanten en ontwikkelaars, dat het apparaat vervolgens overnam en optimaliseerde.
Ik was zeer geïnteresseerd in al deze uitwisselingen en deze samenwerking. Ik nam zelfs al het vocabulaire, al het wetenschappelijke jargon van de ingenieurs over om een scène in de show te creëren. Naast het denken en het maken van mijn gereedschap was er een taal te ontdekken, met nieuwe klanken in deze taal, een fonetische schoonheid.

Documentatie op internet :
https://hemisphereson.com/la-machine-desirante-de-claudine-simon
https://www.youtube.com/watch?v=y43Qd-_e8fA
https://www.youtube.com/watch?v=AEsdNd9WCgs