Ensemble Resonanz x Georges Aperghis
Een ontroerende muzikale creatie voor stem, gebaseerd op Joseph Conrads roman Heart of Darkness.
De componist Georges Aperghis verkent het woord en de stem door de vrijheid van het "muziektheater". Hij richt in 1976 met de actrice Édith Scob het “Atelier de Théâtre et Musique – ATEM” op, dat het genre effectief vernieuwt. Zo gaat Georges Aperghis op zoek naar het idee van het anders-zijn binnen de kunsten, maar ook in de hedendaagse wereld. Migrants (2016-2017) is een muziekstuk voor twee vrouwenstemmen en ensemble, losjes gebaseerd op Joseph Conrads roman Heart of Darkness (1899). Migrants stelt een onderzoek voor naar de zang, de stem en het klankbereik van een strijkorkest, piano en percussie, terwijl migratie, het oversteken van land en zee en het denkbeeldige, vaak tragische vertrek het aangrijpende onderwerp vormen.
Heruitgezonden op Klara Live op 14 december om 20u
"Dit project is ontstaan uit een idee dat mij al enige tijd bezighoudt - een toneelstuk over de verdwijningen van onze tijd, over de mensen die op dit moment verdwijnen. (...) Niet alleen degenen die verdrinken en van wie de dode lichamen aanspoelen op de Europese kusten, maar ook al de levenden die zonder identiteit door Europa zwerven en die niet meer officieel als levend worden erkend.” - Georges Aperghis
Gesprek met Georges Aperghis
Hoe past Migrants in het 'muziektheater', het genre waarin u sinds 1976 met het Atelier de Théâtre et Musique - ATEM – werkt en dat u vernieuwt?
Eigenlijk heeft het er niets mee te maken... Het is een concertstuk voor twee vrouwenstemmen, een altviool, twee piano's, drie percussie-instrumenten en een strijkersensemble. Het stuk is opgebouwd uit vijf delen en het vierde deel is bijzonder: het dient als commentaar op de eerste drie en als inleiding op het laatste. Er is heel weinig tekst in Migrants en het suggereert alleen beelden, die voortkomen vanuit de verbeelding.
Hoe en waarom nam u Heart of Darkness (1899), de roman van Joseph Conrad, als inspiratiebron van deze creatie?
Het onderwerp migratie is uiterst actueel en Joseph Conrad spreekt er in Heart of Darkness op een zeer subtiele en emotionele manier over. In Migrants worden echter slechts enkele zinnen uit Conrads roman overgenomen. Uiteindelijk is de creatie er ver van afgeweken.
Migratie is natuurlijk de pijnlijke migratie van volkeren, maar het bestaat ook tussen de kunsten. Trekt u een parallel tussen de twee?
Nee, voor dit stuk heb ik daar echt niet aan gedacht. Ik dacht alleen aan het verdwijnen van hele bevolkingsgroepen die proberen te verhuizen maar hun eindpunt niet bereiken.
Heeft de aard van het ensemble, de musici en uitvoerders, en het instrumentarium bij zo'n gevoelig, kwetsbaar onderwerp een bijzondere functie?
De grote moeilijkheid bij een dergelijk onderwerp is om een soort "geschenkverpakking" te maken met de ellende van de wereld. Proberen om te gaan met het lijden van mensen is erg moeilijk. Ik las veel getuigenissen en ethische teksten. Ik wilde de juiste afstand vinden om erover te praten, en zo via afstand emotie creëren. In die zin heeft de tekst van Conrad mij geholpen. In Migrants wordt de tekst verteld, de zangers zingen, maar de korte fragmenten uit Heart of Darkness worden voorgedragen. Ik wou vermijden dat deze creatie sentimenteel zou worden, gedragen door een directe emotie. In Migrants was ik meer geïnteresseerd in observatie en tragedie.
Elke dag, vandaag de dag, gebeuren er verschrikkelijke dingen over de hele wereld. In een stuk als Migrants is het dus in de eerste plaats het menselijke aspect dat de muzikale creatie drijft. Vervolgens is het stuk duidelijk opgebouwd uit compositiesystemen, formules, teksten, klanken, vormen... Daarin verschilt het niet veel van de andere stukken die ik heb geschreven, maar in dit geval moest ik heel voorzichtig zijn tussen de tragiek van het onderwerp en de muzikale creatie.