Giusy Caruso - T*ActiLE Technology and Action-led Experience in today's music performance.

De piano is een instrument van grenzeloze mogelijkheden; van technologische ingrepen tot de piano préparé, voor hedendaags werk en improvisaties, … De piano ontrafeld is een dag gewijd aan deze oneindig muzikale avonturen met drie zeldzame en “ongehoorde” concerten en conferenties.

Giusy Caruso met T*ActiLE (Technology and Action-led Experience in today's music performance) stelt piano-experimenten centraal ondersteund door beeld- en  performancekunst.

Gesprek met Giusy Caruso

- Zou u ons uw project T*ActiLE kunnen voorstellen?
De naam van mijn project T*ActiLE is een acroniem bestaande uit de thema's van mijn artistiek onderzoek: technologie, actie, ervaring (Technology and Action-led Experience in contemporary music performance). Dit onderzoek, aan het Koninklijk Conservatorium van Antwerpen in samenwerking met de Universiteit IPEM-UGent, richt zich onder meer op de combinatie van het tactiele en lichamelijke aspect van klankproductie op een akoestisch instrument zoals de piano. Daarnaast onderzoek ik ook het gebruik van specifieke technologieën om het sonische en zichtbare resultaat te 'vergroten', dit door bewegingen die de musici maken. Hiervoor zijn Motion Capture- en EMG-technologieën het meest efficiënt. Zij maken het namelijk mogelijk een beweging om te zetten en te vertalen in geluid en/of videoprojectie. Het resultaat zijn nieuwe performanceformules voor piano, ‘vergroot’ door elektronisch geluid en videoprojectie, die door het lichaam van de musici in AR of VR worden geproduceerd (cf. Avatar Piano Project uitgevoerd in Milaan in samenwerking met het bedrijf LWT3).

- Uw project en haar focus op samenwerking duwt muziek eerder in de richting van andere disciplines, zoals beeldende kunst of performance. Hoe komt dit?
Het project is gebaseerd op de esthetische rode draad die alle tactiele aspecten van onze waarneming in acht neemt. Vanuit de filosofie van Maurice Merleau-Ponty en de theorieën over embodiment in de neurowetenschappen heeft de versmelting tussen lichaam en geest een nieuwe manier van 'voelen' bepaald. Dit nieuw 'voelen' heeft de kunst steeds meer naar een interdisciplinaire aanpak geleid, omdat deze in staat is deze perceptie te verwoorden, verbeelden en verklanken. Het stelt de toeschouwer in staat zich onder te dompelen in een ‘tactiele’ ervaring, d.w.z. een manier om de externe werkelijkheid te begrijpen met de ‘aanraking’ van alle zintuigen.
Het project T*ActiLE omarmt de "synesthesie" en multidisciplinariteit van deze filosofie en esthetiek. Het wil de muzikant in relatie brengen met de toeschouwer, door een versterking van en een duidelijkere en theatrale visualisering van zijn expressieve gebaar. Het resultaat zijn de geluidsbeelden (akoestische en elektronische klanken) en zichtbare beelden (videoprojecties) die deze beweging voortbrengen.

- Gaat het om improvisatie of geschreven muziek… welk repertoire speelt u zoal?
Het is een combinatie van de twee. Ik kan niet zeggen dat ik componiste ben, maar ik ben een paar jaar geleden begonnen met improviseren. Mijn project omvat samenwerkingen met componisten, die openstaan voor het delen van hun eigen vaste partituren met momenten die de uitvoerders vrijlaten om zich uit te drukken met hun geluiden, stijlen en lichamen. Hiervoor was ik gefascineerd door de avant-gardistische aanpak van kunstenaar en componist Atau Tanaka. Hij introduceerde voor het eerst in muziekuitvoering het gebruik van de Myo Armband, een EMG technologie om spierspanning op te nemen en om te zetten in geluid met software als Max/MSP. Hij componeerde een stuk voor piano en Myo Armband genaamd Suspensions. Dit stuk is gebaseerd op een geschreven deel, met traditionele notatie, en met een specifieke notatie die een gebarenchoreografie begeleidt door de activering van de klank van de armbanden, met inbegrip van de vrije lichaamsdelen van de vertolker.
Op basis van dit idee heb ik in samenwerking met kunstenaar-onderzoeker, componist en pianist Umut Eldem een andere voorstelling gemaakt, genaamd IN-TENSIONS.
Het idee is hier om de "intentie" van de pianist in de productie van geluid expliciet te maken voor de toeschouwer via zijn musculaire "spanning". Vanuit dit basisidee schreef Umut Eldem een stuk en ontwierpen we samen een bijzondere notatie, geïnspireerd op de dichtheid van het geluidsspectrogram, die de pianist in het eerste deel laat zien hoe hij zijn spierspanning kan reguleren door akkoorden of noten te spelen. Dit deel wordt begeleid door beelden die de productie volgen van elektronische geluiden die voortkomen uit de 'intentie' en 'spanning' van de gebaren van de pianist. Het tweede deel van dit stuk toont een interactie van de pianist met het akoestische geluid dat wordt geproduceerd door zijn eigen improvisatie, aan de piano, en het elektronische geluid dat in real time wordt opgenomen en gemanipuleerd door de beweging en spanning van zijn gebaar, in combinatie met de productie van de elektronische beelden en geluiden die worden gecreëerd door Umut Eldem.
Ik experimenteerde ook met improvisaties op het geluid dat wordt voortgebracht door energiegolven die door de hersenen worden uitgezonden, opgevangen door EEG-technologie en omgezet in geluiden in een performance genaamd WAVES, bedacht met de kunstenaar en onderzoeker Peter Friess. 

- Het thema van Ars Musica 2022 is wetenschap. Welke dimensie van uw onderzoek past volgens u het best bij dit thema?
Sinds enkele jaren ben ik geïnteresseerd in het ontwikkelen, als kunstenaar-onderzoeker, van een artistiek experiment geïnspireerd door theorieën van de neurowetenschappen, in het bijzonder embodied music cognition, die de centrale rol benadrukt van de fusie en interactie tussen lichaam en geest in muzikale creatie en communicatie. Daartoe richt de combinatie van kunst, wetenschap en technologie zich in mijn studies specifiek op het onderzoek van verschillende vormen van muzikale interactie: de interactie tussen het lichaam van de musicus en het instrument voor de productie van geluid; de interactie tussen het lichaam van de verschillende uitvoerders door middel van gebaren; de interactie tussen de musicus en nieuwe technologieën (human-machine interaction) die ook de communicatie en interactie tussen de musicus en de toeschouwer kunnen bevorderen. Dit laatste is een zeer actueel thema dat ik volg in mijn project van "interactieve" pianorecitals #INTER-PLAY, gericht op verschillende soorten publiek (jongeren, kinderen en gezinnen, volwassenen), dat ik heb ontwikkeld bij Piano Maene in Brussel, en dat ik ook heb geleid in Cosenza (mijn geboortestad), met de steun van de Fondazione Attilio ed Elena Giuliani en het Museo Consentia Itinere in Villa Rendano. Zo zijn de sleutelwoorden van mijn parcours als onderzoekskunstenaar en pianist het creëren en produceren van formules voor een interactieve en multimediale voorstelling en tegelijkertijd het ontdekken van nieuwe artistieke en wetenschappelijke kennis, met name in mijn casestudy over de relatie tussen de intentie en het gebaar van de uitvoerder en het aspect van communicatie naar de toeschouwer toe.  Deze doelstellingen sluiten aan bij de thema's die worden voorgesteld door Ars Musica, dat openstaat voor de verspreiding van nieuwe vormen van hedendaagse, mutidisciplinaire en multimediale muzikale creaties, teneinde de expressieve mogelijkheden van musici te verruimen.